door Niels Bokhove
Wie Franz Kafka zegt, kan eigenlijk nog steeds niet om Jürgen Born heen. Hij was de grondlegger van de ‘Forschungsstelle für Prager deutsche Literatur’ aan de Bergische Universität in Wuppertal en mede-initiator van de kritische uitgave van Kafka’s werk bij S. Fischer Verlag. Bovendien was hij in 1983 rechtstreeks betrokken bij de verwerving van Kafka’s bibliotheek, waarvan hij een uitvoerige inventaris publiceerde in Kafkas Bibliothek. Ein beschreibendes Verzeichnis (1990), nog steeds een onmisbaar instrument in het Kafka-onderzoek.
Onlangs verscheen van Born de bundel Franz Kafka oder Die Magie einer Prosa, een stevige bewerking van de bundel ‘Dass zwei in mir kämpfen…’ und andere Aufsätze zu Kafka, waarvan de eerste versie in 1988 en de tweede in 1993 verscheen bij de Bergische Universität. Born heeft nu de titel totaal veranderd, omdat hij de nadruk wil leggen op Kafka’s korte proza. Het is zijn overtuiging dat de kracht en het belang van zijn werk niet in diens – alledrie onvoltooide – romans ligt maar in zijn korte verhalen.
Borns bundel begint weliswaar met een beschouwing over Der Prozeß, maar daarna komen van zijn werk alleen ‘Vor dem Gesetz’, ‘Das Urteil’ en ‘Poseidon’ aan bod. Verder bijdragen over Kafka’s metaforiek van het schrijven, over de verhelderende en dus nog steeds belangrijke passage ‘Daß zwei in mir kämpfen…’ in een brief aan verloofde Felice Bauer, over het interpreteren van Kafka’s werk, over het vermeend profetische daarvan, over Kafka als lezer, over Kafka en de Praags-Duitse literatuur (zie zijn ‘Forschungsstelle’) en tenslotte over Thomas Manns inleiding bij de Amerikaanse uitgave van Das Schloß (1945).
Bij het boek is een CD gevoegd waarop Born en zijn uitgever de artikelen voordragen. Een ‘Hörbuch’ dus, waarop Borns sonore stem te beluisteren valt.
Jürgen Born, Franz Kafka oder Die Magie einer Prosa. Onomato, Düsseldorf 2017. 196 pp. & CD. € 12,80. ISBN 978-3-944891-15-6.