door Niels Bokhove

In de Volkskrant van 16 oktober 2021 stond een stukje van Erik van den Berg over de vormgeving van boeken ‘voor dummies’. Kenmerkend daarvoor zijn de kleuren geel en zwart. En dat sinds 1958, toen de bedenker ervan, de Amerikaanse boekendistributeur Clifton K. Hillegass, de eerste deeltjes uitbracht in zijn reeks Cliffs Notes. Ik dacht: volgens mij heb ik de deeltjes over Kafka. En ja hoor: Kafka’s The Trial en Kafka’s The Metamorphosis & other stories, beide geschreven door de Weense docent Herberth Czermak. Aangeschaft in oktober 1996, toevallig precies 25 jaar geleden, dus een herdenking waard…
Ik doe dat met een overzicht van de boeken die voor kinderen en jonge lezers zijn verschenen, voorzover ik die ken of vond. Overigens: aangezien Kafka’s werk vaak als moeilijk gezien en ervaren wordt, zullen ook volwassen geïnteresseerden die inleidende boeken waarderen. Net als in mijn bijdrage over Kafka’s poppebrieven geef ik bij elk boek als toelichting (een deel van) de flaptekst.

Ter inleiding iets meer over de inhoud van de Cliffs Notes.

Herberth Czermack, Kafka’s The Metamorphosis & other stories. Cliffs Notes Inc., Lincoln (NE) 1973. 98 pp.
Inhoud: ‘Life and Background’, ‘Commentaries on the Stories’, ‘Understanding Kafka’, ‘Kafka’s Jewish Influence’, ‘Kafka – A “Religious Writer?’, ‘Kafka and Existentialism’, ‘Review Questions’ (didactisch), ‘Selected Bibliography’.

Id., Kafka’s The Trial. Cliffs Notes Inc., Lincoln (NE) 1976. 56 pp.
Inhoud: ‘Life and Background’, ‘Critical Commentaries’, ‘On K.’s Guilt, the Court, and the Law’, ‘The Neurotic Element in Kafka’s Art’, Structure and Order of Chapters’, ‘Composition and Reception’, ‘Understanding Kafka’, ‘Kafka’s Jewish Influence’, ‘Kafka – A “Religious Writer?’, ‘Kafka and Existentialism’, ‘Selected Bibliography’; dus hier geen ‘Review Questions’.

Verder nog:

David Zane Mairowitz & Robert Crumb, Kafka for beginners. Icon Books, Cambridge (UK) 1993. 175 pp. — Nieuwe ed.: Introducing Kafka. A Graphic Guide. Icon Books, Cambridge (UK) 1994, 2004, 2007, 2011. — ‘Kafka wote in the tradition of the great Yiddish storytellers, whose stock-in-trade was bizarre fantasy, tainted with hilarity and self-abasement. What he brought to this tradition was an almost unbearably expanded consciousness. Alienated from his roots, his family, his surroundings and primarily from his own body, Kafka created a unique literary language in which to hide away, transforming himself into a cockroach, an ape, a dog, a mole or a circus artiste who starves himself to death in front of admiring crowds.’

Nederlandse vertaling van Introducing Kafka:
Robert Crumb & David Zane Mairowitz, Kafka. Vert. Pieter van Oudheusden. Handlettering Peter Pontiac. Oog & Blik/De Harmonie, Amsterdam 2005.

Lawrence David, Beetle Boy. Inspired by Franz Kafka’s ‘The Metamorphosis’. Illustr. Delphine Durand. Dragonfly Books, New York 2001. Ongepag. — ‘Gregory Sampson wakes up one morning and finds that he’s become a giant bug! A purple-brown beetle, to be exact. But no one notices the metamorphosis-not Gregory’s parents, not his little sister, not his teachers, not even the kids at school. Only his best friend, Michael, sees the change. And Michael wants his friend back just as much as Gregory wants to be his old self again. But why did he go from boy to bug? And why don’t people seem to care? As Gregory searches for answers-and a way to recover his identity-a poignant story unfolds about the need for love and recognition.’

Karlheinz Fingerhut, Kennst du Franz Kafka? Texte von Kafka für junge Leser ausgewählt und vorgestellt von Karlheinz Fingerhut. Bertuch, Weimar 2007. — ‘Franz Kafka ist noch achtzig Jahre nach seinem Tod in aller Munde. Er zählt zu den großen Repräsentanten der deutschsprachigen Literatur des zwanzigsten Jahrhunderts. Seine Werke schockieren, provozieren und faszinieren zugleich. Allerdings sind sie auf den ersten Blick nicht leicht zu durchschauen, denn mit bloßem Verstand ist der Sinn der Texte nicht zu erschließen. Kafka zählt zu den großen Repräsentanten der deutschsprachigen Literatur im 20. Jahrhundert. Er gilt als psychologisch bahnbrechender Autor. In seinen Erzählungen stellt er essentielle Fragen zum Mensch-Sein in der modernen Welt, ohne Antworten zu geben. – Für Leser ab 15 Jahren.’

Matthue Roth, My First Kafka. Runaways, Rodents, & Giant Bugs. Illustr. Rohan Daniel Eason. One Peace Books, Long Island City (NY) 2013. 32 pp. — ‘Runaway children who meet up with monsters. A giant talking bug. A secret world of mouse-people. The stories of Franz Kafka are wondrous and nightmarish, miraculous and scary. In My First Kafka, storyteller Matthue Roth and artist Rohan Daniel Eason adapt three Kafka stories into startling, creepy, fun stories for all ages. With My First Kafka, the master storyteller takes his rightful place alongside Maurice Sendak, Edward Gorey, and Lemony Snicket as a literary giant for all ages.’

Hanna Koch (illustr.), Der Storch im Zimmer. Kafka für Kinder und Erwachsene. Mit Download der Geschichte zum Anhören, vorgelesen von Axel Grube. Onomato Verlag, Düsseldorf 2016. 28 pp.

Isabel Zaw-Tun (illustr.), Kafka for children. Stories by Franz Kafka. Blurb Inc., San Francisco (CA) 2017. 52 pp. — ‘Introduce your children to the whimsical existential surrealism of everyone’s favourite German modernist writer! For real, though – Kafka’s writing is surprisingly well suited for young children, as this short illustrated collection perfectly, well, illustrates.’

Hanna Koch (illustr.), Vor dem Gesetz. Kafka für Kinder und Erwachsene. Mit Download der Geschichte zum Anhören, vorgelesen von Axel Grube. Onomato, Düsseldorf 2016. 26 pp.

Id. (illustr.), Kafka für Kinder und Erwachsene. Mit Audio-CD. Onomato, Düsseldorf 2018. 60 pp. — ‘Sieben Erzählungen von Franz Kafka, Der Storch im Zimmer, Vor dem Gesetz, Poseidon, Der Kübelreiter, Die Bäume, Wunsch Indianer zu werden – und zwei kurze Denkbilder, Eva und Adam und Haustier sind in diesem Band versammelt. / Mit den einfühlsamen Bildern von Hanna Koch erscheinen die Geschichten als erste Begegnung für Kinder mit Kafka und für Erwachsene in einem neuen Licht.’

Id. (illustr.), Kafka pour les petits et les grands. Vert. Pierre Deshusses. Lecture audio: Pierre Deshusses. E-book. Onomato, Düsseldorf [2019]. —  ‘Les lectures des histoires de Franz Kafka du livre „Kafka pour enfants et adultes“ peuvent être entendues à propos de cette application en allemand, anglais, français, turc et néerlandais. / Les récits de Franz Kafka, illustrés par Hanna Koch, ressemblent à des contes de fées, permettant aux enfants de découvrir la beauté de cette œuvre. Mais ce n’est pas tout : Les récits du grand écrivain apparaissent également sous un nouveau jour pour les lecteurs de tout âge. / Les récits : Le chevaucheur de seau, Devant la loi, La cigogne dans la pièce, Envie d’être un Indien, Ève et Adam, Animal domestique, Les arbres, Poséidon’

Id. (illustr.), Kafka für Kinder und Erwachsene / Çocuklar ve Büyükler için Kafka. Deutsch und Türkisch / Almanca ve Türkçe. Übers. u. Sprecher / Çeviri ve Seslendirme: Coşkun Demirok. Onomato, Düsseldorf 2019. 60 pp. — ‘Märchenhaft erscheinen die Erzählungen von Kafka mit den Bildern von Hanna Koch. So wird eine Begegnung mit der Schönheit dieser Dichtung für Kinder möglich. Aber nicht nur das: Auch für Jugendliche und Erwachsene tritt die Prosa des bedeutenden Dichters in einem neuen Licht hervor. Die Erzählungen: Der Storch im Zimmer, Vor dem Gesetz, Poseidon, Der Kübelreiter, Die Bäume, Wunsch Indianer zu werden, Eva und Adam und Haustier. Kafka’nin öyküleri Hanna Koch’un da resimleriyle birer masala dönüşüyorlar. Böylelikle çocukların bu edebi eserin güzelliği ile tanışmaları sağlanıyor. Ama yalnızca bu degil: Böylesine önemli bir yazarın düz yazısı gençler ve büyükler açısından da yeni bir yaklaşımla ele alınmakta. Anlatılar: Odadaki Leylek, Kanun Önünde, Poseidon, Kova Binicisi, Ağaçlar, Kızılderili olma arzusu, Havva ve Adem, Evcil Hayvan.’

Id. (illustr.), Kafka voor kinderen en volwassenen. Vert. Niels Bokhove. Audiolezing: Boris van den Wijngaard. E-book. Onomato, Düsseldorf [2019]. — ‘Sprookjesachtig lijken de verhalen van Kafka samen met de beelden van Hanna Koch. Op die manier wordt een ontmoeting met de schooheid van deze literatuur mogelijk. Maar dat niet alleen: ook voor jongeren en volwassenen verschijnt het proza van deze belangrijke schrijver in een nieuw licht. / De verhalen: De ooievaar in de kamer, Voor de wet, Poseidon, De kolenkitruiter, De bomen, Wens om Indiaan te worden, Eva en Adam en Huisdier.’

Id. (illustr.), Çocuklar ve Büyükler için Kafka. Vert. Coşkun Demirok. Onomato, Düsseldorf [2019]. — ‘Kafka’nin öyküleri Hanna Koch’un da resimleriyle birer masala dönüşüyorlar. Böylelikle çocukların bu edebi eserin güzelliği ile tanışmaları sağlanıyor. Ama yalnızca bu degil: Böylesine önemli bir yazarın düz yazısı gençler ve büyükler açısından da yeni bir yaklaşımla ele alınmakta. Anlatılar: Odadaki Leylek, Kanun Önünde, Poseidon, Kova Binicisi, Ağaçlar, Kızılderili olma arzusu, Havva ve Adem, Evcil Hayvan.’